Verhaal van jouw zenuwstelsel
Wat jouw zenuwstelsel je wil vertellen over veiligheid, overleven en thuiskomen in jezelf.
Soms denk je dat je gewoon moe bent. Of dat jij te gevoelig bent. Of dat je nu eenmaal snel overprikkeld raakt.
Maar wat als je lichaam iets probeert te zeggen? Wat als je zenuwstelsel zonder woorden ,het échte verhaal vertelt? Een verhaal dat niet begint in je hoofd, maar in je buik. Je hartslag. Je adem. In je huid, je spieren, je spijsvertering. In hoe snel je schrikt. Of juist afhaakt. Je zenuwstelsel is altijd aan het luisteren. Naar je omgeving. Naar anderen. Naar jezelf. En het geef zonder oordeel een antwoord: Ben ik nu veilig? Of moet ik vechten, vluchten, bevriezen, me aanpassen of juist verdwijnen?
💫Je lichaam schrijft elke dag een nieuw hoofdstuk
Je zenuwstelsel reageert sneller dan je hoofd kan bedenken. Het scant voortdurend: Ben ik veilig? Als het antwoord nee is, schakelt je lichaam over op een beschermend overlevingspatroon. Deze reacties zijn niet ‘fout’. Hij is wijs. Ze zijn bedoeld om je te beschermen. Maar soms blijven we vastzitten in dat oude verhaal. We leven vanuit een stressreactie die ooit nuttig was, maar nu onbewust je dagelijks leven kleurt. je voelt je voortdurend 'aan' of juist afwezig, terwijl het eigenlijk veilig is.
De vier zenuwstelsel -landschappen en hun verhalen
Je kunt je zenuwstelsel zien als een binnenweg met vier landschappen. Elk landschap vertelt een ander verhaal. Met andere gevoelens, overtuigingen en lichaamssignalen.
🟢 Veilig & verbonden
Het verhaal van rust en contact
Je lijf zegt: ik mag er zijn. Ik ben veilig.
Je voelt je verbonden, kalm en aanwezig. Je kunt helder denken, contact maken en creatief zijn.
Je hartslag is rustig, adem laag, spieren ontspannen.
Voorbeeld
Maaike wandelt na haar sessie langzaam terug naar huis. Haar adem is rustig, haar schouders zacht. Voor het eerst in tijden voelt ze haar voeten écht de grond raken. Ze heeft niets op te lossen, niets te verdedigen. Ze voelt zich rustig en open alsof ze ruimte heeft gemaakt voor zichzelf
💭 Wat je vaak denkt in deze toestand:
"Ik mag er zijn."
"Ik ben veilig."
"Ik heb ruimte."
"Ik vertrouw op mezelf en het leven."
🌷 Wat je systeem nodig heeft om hier te komen of te blijven:
Zachtheid, contact, regelmaat, kleine momenten van plezier, ademhaling, co-regulatie.
Kleine oefening:
Kijk rond in de ruimte. Zoek iets wat je prettig vindt om naar te kijken. Laat je ogen hierop rusten. Voel je voeten. Adem zacht uit.
Laat je ogen rusten. Laat je lijf weten: “Ik ben oké,"
🟠 Vlucht of vecht
Het verhaal van onrust of strijd
🔥Je lijf zegt: ik moet iets doen. Ik moet overleven.
Je lichaam staat in actie. Hartslag verhoogd, ademhaling snel of hoog, spieren gespannen.
Je bent alert, prikkelbaar, onrustig of boos. Je voelt je ‘aan’, opgejaagd of gefrustreerd.
Voorbeeld
Elke ochtend staat Jens op met een volle agenda en een hoofd dat al vooruit rent. In de auto bedenkt hij wat er mis kan gaan. Als iemand hem iets vraagt, reageert hij kortaf. Zijn lichaam voelt gespannen, maar hij noemt het “gewoon druk”. Zijn systeem is voortdurend alert klaar om te presteren, te vluchten of te vechten.
💭 Wat je vaak denkt in deze toestand:
"Ik moet dóór."
"Ik mag niet stoppen."
"Als ik het niet doe, gebeurt er iets ergs."
"Ik moet dit fixen."
"Ik ben in gevaar."
🌬️ Wat je systeem nodig heeft:
Vertragen. Voeten op de grond. Uitademen.
Ruimte om te vertragen zonder oordeel. Veiligheid zonder actie.
Kleine oefening:
Ga rechtop staan. Schud je armen los. Beweeg je benen. Maak geluid met je stem. De mmmmm klank helpt het zenuwstelsel te reguleren. Adem uit met deze klank.
Laat je systeem ontladen wat het vasthoudt.
Adem daarna rustig uit. Zeg zacht ik geef mezelf toestemming om te landen, het is oké.
🔵 Bevriezen
Het verhaal van stilstand en verlamming
Je lijf zegt: ik ben in gevaar, maar ik zie geen uitweg.
Je lichaam zit tussen gas geven en remmen.
Er is spanning én verlamming tegelijk. Alsof je lijf wil bewegen, maar je systeem ‘bevriest’.
Vaak na trauma of onveiligheid waarin je niet kon vluchten of vechten.
Voorbeeld
Sophie zit aan haar bureau. Er ligt een taak die ze moet doen, maar haar handen blijven stil. Haar hoofd weet wat er moet gebeuren, maar haar lichaam weigert. Ze voelt zich verkrampt, onrustig én verlamd tegelijk. Ze blijft daar een uur zitten, in stilte. Alles in haar is ‘aan’, maar niets beweegt.
💭 Wat je vaak denkt in deze toestand:
"Ik weet het niet."
"Ik voel niks, maar ik ben alert."
"Ik zit vast."
"Ik moet iets doen, maar ik kan niet."
"Ik ben verdoofd en gespannen tegelijk."
🫂 Wat je systeem nodig heeft:
Erkenning van de innerlijke verwarring. Zachtheid. Kleine bewegingen en warmte.
Iets mogen voelen zónder actie. Fysieke veiligheid. Geduld.
Kleine oefening:
Voel waar je lichaam contact maakt met de ondergrond. Druk je voeten of zitvlak licht in de vloer of stoel. Beweeg heel klein: je tenen, je schouders. Fluister zacht een woord als: “Ik ben hier.”
⚫️ Shutdown
Het verhaal van opgeven en terugtrekken
"Je lijf zegt zachtjes: ‘Ik geef het op. Ik kan niet meer.’
Je voelt je leeg, uitgeput, zwaar of verdoofd.
Lichaam is traag, koud of gevoelloos.
Het leven lijkt ver weg. Je trekt je terug, sluit je af of voelt je machteloos.
Voorbeeld
Tom zegt dat hij “gewoon moe” is. Maar het is meer dan dat. Hij voelt zich losgekoppeld van alles. Alsof er een dikke deken tussen hem en de wereld ligt. Hij zegt weinig, wil het liefst slapen of verdwijnen. Zijn lijf voelt zwaar, zijn hoofd leeg. Alles is te veel, dus sluit hij zichzelf langzaam af.
💭 Wat je vaak denkt in deze toestand:
"Ik ben alleen."
"Het heeft toch geen zin."
"Ik ben te moe."
"Ik voel niks."
"Laat maar."
🕯️ Wat je systeem nodig heeft:
Kleine, liefdevolle signalen van veiligheid. Iemand die erbij blijft. Ritme.
Licht. Mini-keuzes. Vertrouwen. Niet forceren.
Kleine oefening:
Zoek iets zachts. Een deken. Een hand op je hart.
Een veilige plek. Gebruik warmte via je handen, de deken of een warme kop thee.
Laat jezelf voelen: ik besta nog.
Adem in. En uit. Heel zacht. Heel klein.
De drie breinen en hun zenuwverhalen
Je zenuwstelsel werkt nauw samen met drie grote breinlagen. Elk breindeel draagt bij aan hoe jij veiligheid of gevaar ervaart – én hoe je daarop reageert
🐍 Het reptielenbrein – overleven in stilte
Dit oudste deel van je brein ligt in de hersenstam. Hier draait alles om overleven met zo min mogelijk energie. Je ademhaling, hartslag, spierspanning en spijsvertering worden hier geregeld zonder dat je erover hoeft na te denken. Dit is je automatische piloot, je noodrem, je fysieke ‘uitknop’ als het echt te veel wordt.
Bijbehorende zenuwtoestand: Dorsaal Vagaal (shutdown)
→ stilvallen, dissociatie, terugtrekken
🔸 Voorbeeld: Je komt thuis en voelt je leeg. Je lijf is zwaar, je gedachten zijn vaag. Je praat misschien nog wel, maar je voelt het niet meer echt. Je systeem trekt zich terug om te beschermen.
🌷 Het limbisch systeem – emoties en bescherming
Dit emotionele brein ligt als een ring om het reptielenbrein. Hier worden herinneringen, emoties, hechtingservaringen en veiligheid opgeslagen. Het scant razendsnel of iets (of iemand) veilig is gebaseerd op eerdere ervaringen. Als het gevaar signaleert, komt jouw vecht- of vluchtsysteem direct in actie.
Bijbehorende zenuwtoestand: Sympathische activatie
→ vechten, vluchten, hyperalertheid, piekeren, controle willen
🔸 Voorbeeld: Je hoofd blijft maar malen. Je lichaam voelt gejaagd. Je probeert je rust te pakken, maar je staat steeds ‘aan’. Je reageert snel, wordt prikkelbaar of juist angstig. Je systeem zoekt uitweg of controle.
💫 De neocortex – denken, verbinden en afstemmen
De neocortex is het jongste deel van je brein. Hier woont je vermogen tot reflectie, zelfinzicht, taal, empathie en creativiteit. Maar: deze laag werkt alleen optimaal als de andere twee zich veilig voelen. Pas dan is er ruimte voor denken én voelen tegelijk.
Bijbehorende zenuwtoestand: Ventrale Vagus
→ verbondenheid, rust, aanwezigheid, co-regulatie
🔸 Voorbeeld: Je voelt ruimte in je lijf én in je hoofd. Je kunt helder denken, in contact zijn met jezelf en de ander. Je reageert bewust en zacht. Je voelt: ik ben hier, ik mag zijn.
🔄 Wat is freeze ( bevriezen) precies?
Freeze is een bijzondere, hybride toestand van het zenuwstelsel:
Het limbisch systeem slaat alarm: "Er is gevaar!"
Het reptielenbrein grijpt in: "Maar we kunnen nergens heen…"
De neocortex? Die schakelt uit. Geen helder denken meer alleen overleving.
❄️Freeze voelt als:
Innerlijke onrust + uiterlijke stilstand
Spierspanning zonder uitweg
Bevriezen, dissociatie, "er niet echt zijn"
Deze drie breinen werken samen met jouw zenuwstelsel. Ze vormen de interne kaart die je lichaam volgt om veiligheid of gevaar te bepalen. Hoe meer je dit gaat herkennen, hoe milder je kunt worden voor je eigen reacties en hoe beter je leert navigeren terug naar jezelf.
Wat vertelt jouw zenuwstelsel jou?
Misschien voel je iets in je lichaam, maar hoor je in je hoofd een ander verhaal. Soms splits ons systeem zich als het ware op. Je mond lacht, maar je buik trekt zich terug. je gaat door, terwijl iets in jou wil stoppen. Luister eens naar de verhalen die je jezelf vertelt, wanneer jij je niet veilig voelt.
- Ik moet doorgaan, anders val ik om
- Ik ben alleen
- Ik doe het nooit goed
- Het heeft geen zin meer
Deze zinnen zijn geen waarheid. Ze zijn een echo van je zenuwstelsel in overlevingsstand.
En dat betekent dat ze kunnen veranderen.
Tijd voor nieuwe verhalen 📖
Je zenuwstelsel kun je niet forceren .Maar je kunt het wel uitnodigen met zachtheid, aandacht en herhaling
🏡Wil jij thuiskomen in jezelf?
In mijn praktijk werk ik dagelijks met volwassenen en kinderen die opnieuw verbinding maken met hun lijf en het verhaal dat daar leeft. Soms in stilte. Soms in beweging. Altijd in vertrouwen. In september start ik met nieuwe trainingen. Wil jij leren luisteren naar het verhaal van jouw zenuwstelsel?
Je bent van harte welkom. We beginnen daar waar jij bent.
🩷Liefs Sandy
Reactie plaatsen
Reacties