Interoceptie  de kunst van innerlijk voelen

 

Heb je weleens gemerkt dat je honger had nadat je duizelig bent geworden?

Of herken jij dat je niet wist dat je gespannen was totdat jij je schouders strak voelde staan?

 

Wat voel jij nu, in je lichaam?

Een eenvoudige vraag, maar het antwoord is vaak niet zo simpel. In een wereld vol prikkels en verwachtingen raken we het contact met onszelf kwijt. Interoceptie helpt ons dat contact te herstellen.

Veiligheid begint vanbinnen. In je adem, buik en in jouw tempo.

 

Wat is interoceptie ?

Interoceptie is het vermogen om je innerlijke sensaties waar te nemen. Denk aan:

 

Je hart dat sneller klopt bij spanning

Een knoop in je maag bij stress

Warmte die zich verspreidt bij ontspanning

 

Het is je innerlijke kompas dat aangeeft hoe het echt met je gaat.

Het vertelt jou of je lichaam dorst heeft of je adem hoog zit of dat je buik ontspannen is.

Het helpt je te herkennen: Ben ik oké? Wat heb ik nodig?

 

Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat deze signalen direct verbonden zijn met hoe we ons voelen. Interoceptie speelt een belangrijke rol in emotieregulatie, mentale gezondheid en sociale verbinding.

 

Waarom is interoceptie belangrijk?

 

Wanneer je je lichaam kunt voelen én begrijpen, kun je jezelf beter reguleren. Dat betekent:

Eerder herkennen wat je nodig hebt

Beter je grenzen aanvoelen

Sneller schakelen van spanning naar rust

 

Herken je dit?

 

Je weet met je hoofd wat je voelt, maar je lijf blijft stil

Je voelt vaak 'te veel' tegelijk: onrust, spanning, emoties

Je merkt pas laat dat je over je grenzen bent gegaan

Je hebt moeite met ontspannen of ‘landen’

Je voelt je lichaam niet goed of het voelt vreemd

Je vertrouwt je eigen signalen niet goed

Of misschien voel je... helemaal niets

 

Bij trauma of chronische stress raakt interoceptie vaak verstoord:

Je voelt niets, of juist alles tegelijk

Je lijf voelt vreemd, onbetrouwbaar of overweldigend

Je mist de signalen die je vertellen: hé, ik heb een pauze nodig

Dat is geen zwakte.

Dat is bescherming.

Je lichaam heeft geleerd te overleven.

Nu mag het weer leren voelen.

 

Als dit herkenbaar is, weet dan: Je bent niet alleen.

Je kunt dit stukje veiligheid weer opbouwen. Niet ineens, maar stap voor stap.

Soms voel je iets in je buik of keel zonder dat je weet wat het betekent. Dat is waar interoceptie overgaat in iets diepers: de felt sense 

 

Felt Sense

 

Felt sense en interoceptie zijn verbonden met elkaar. 

Felt sense is wat er gebeurt als je naar die signalen luistert met aandacht en betekenis toekent. Het is het gevoelde weten dat ontstaat als je contact maakt met wat die lichamelijke gewaarwording je wil vertellen.

 

Of eenvoudiger gezegd:

Interoceptie = voelen dát er iets in je lichaam gebeurt

Felt sense = aanvoelen wát dat gevoel betekent voor jou

 

Een voorbeeld ter illustratie:

Je voelt een spanning in je buik (interoceptie).
Je blijft erbij met je aandacht, zacht en nieuwsgierig.
Langzaam ontstaat er een gevoel: “Het is angst. Maar ook verlangen. Iets in mij wil zich uitspreken.”
Dat is de felt sense: het innerlijke weten, geboren uit aandachtig voelen.

 

“De Amerikaanse psychotherapeut Eugene Gendlin introduceerde het begrip ‘felt sense’: een lichamelijk gevoelde betekenis of innerlijk weten.

 

 Felt sense de taal van je lijf

Het innerlijk weten van je lichaam, vóórdat je hoofd het begrijpt.

Je lichaam ‘weet’ vaak al iets, lang voordat jij het in taal kunt vatten.
En als je leert luisteren met aandacht, adem en zachtheid ontvouwt dat weten zich. Soms als een beeld. Soms als een zin. Soms alleen als ruimte. Gendlin noemde dat: “the murky, fuzzy sense” het fluisteren van je lijf.

En jij? Jij mag daar weer vertrouwd mee raken. Je mag het voelen, volgen, en er een bedding voor zijn

 

Lichaamsgericht werk helpt om die brug te herstellen.

We leren opnieuw luisteren. In zachtheid. In jouw tempo.

Wanneer je je lichaam kunt voelen én begrijpen, kun je jezelf ook beter reguleren.

Dat betekent: eerder herkennen wat je nodig hebt.

Beter grenzen voelen.

Sneller schakelen van spanning naar rust.

En vooral: weer leren vertrouwen op je lijf.

 

Interoceptie en veiligheid

Interoceptie floreert in een omgeving van veiligheid.

Wanneer we ons veilig voelen, durven we te luisteren naar de subtiele signalen van ons lichaam.

Bij kinderen is dit niet anders.

Een gevoel van veiligheid stelt hen in staat om hun innerlijke wereld te verkennen en te begrijpen.

Trauma of chronische stress kan deze veiligheid ondermijnen, waardoor het moeilijk wordt om lichaamsignalen te herkennen of erop te vertrouwen.

Het zenuwstelsel blijft dan in een staat van verhoogde alertheid, wat het vermogen tot interoceptie belemmert .

Daarom is het creëren van een veilige omgeving essentieel. Dit begint bij het bieden van voorspelbaarheid, het tonen van empathie en het bevestigen van gevoelens.

Wanneer een kind zich gezien en gehoord voelt, ontstaat er ruimte om te voelen en te verbinden.

 

Twee oefeningen om veiligheid en interoceptie te versterken

 

 

1. Ademruimte in je buik

Ga zitten of liggen. Leg één hand op je onderbuik, één op je borst.
Voel je adem zonder hem te sturen. Waar beweegt hij naartoe?
Kun je hem uitnodigen naar je hand op je buik, zacht en langzaam?

Adem is de taal van je zenuwstelsel. Rustige, bewuste ademhaling vertelt je lijf: je bent veilig.

Blijf hier 2–5 minuten. Voel. Observeer. Vertrouw.

2. Interoceptief luisteren: wat leeft er nu?

Neem een moment van stilte. Sluit je ogen. Breng je aandacht naar binnen.
Scan langzaam je lijf van top tot teen. Waar voel je iets? Een tinteling, warmte, spanning?
Geef het geen label, voel alleen.

Stel jezelf de vraag: Wat wil dit deel mij vertellen?

Misschien komt er een woord, een beeld, een emotie. Misschien alleen stilte. Alles is goed.

Deze oefening versterkt je innerlijke veiligheid en helpt je om weer thuis te komen in jezelf.

 

Oefening: Samen interoceptie verkennen met je kind

 

Doel: Het versterken van het lichaamsbewustzijn en de emotionele verbinding tussen ouder en kind.

 

Stap 1: Gezamenlijke ademhaling

Ga samen zitten of liggen op een rustige plek.

Plaats beiden een hand op je buik.

Adem rustig in en uit, en voel hoe je buik op en neer gaat.

Zeg zachtjes: "Voel je hoe je buik beweegt? Dat is je ademhaling."

Stap 2: Lichaamssensaties benoemen

Vraag je kind: "Wat voel je in je lichaam?"

Geef voorbeelden: "Voel je je hart kloppen? Zijn je voeten warm of koud?"

Wat voel jij in je buik?

Moedig je kind aan om zijn of haar gevoelens te benoemen zonder oordeel.

Stap 3: Emoties koppelen aan lichamelijke sensaties

Bespreek samen: "Hoe voelt je lichaam als je blij bent? En als je verdrietig bent?"

Help je kind om te begrijpen dat emoties vaak gepaard gaan met lichamelijke sensaties.

Stap 4: Reflectie

Vraag: "Wat heb je geleerd over je lichaam vandaag?"

Bespreek hoe deze oefening kan helpen om beter te begrijpen wat ze voelen en nodig hebben.

Deze oefening kan regelmatig worden herhaald en aangepast aan de leeftijd en behoeften van het kind. Het bevordert niet alleen interoceptief bewustzijn, maar versterkt ook de band tussen ouder en kind.